Leestijd: 7 minuten
Je gaat met een team aan de slag rond een bepaalde driver. Om zo efficiënt mogelijk te werken, worden rollen verdeeld binnen het team.
We passen rolselectie toe om ervoor te zorgen dat de juiste persoon op de juiste plaats terchtkomt. Aan de hand van een casus leggen we uit hoe je rolselectie, een krachtig patroon binnen Sociocratie 3.0, kan gebruiken in je team.
Rolselectie in het team
Een Onderzoekende School?!-team begint aan een onderzoek rond de binnenklasdifferentiatie. Ze hebben vastgesteld dat er verschillende behoeften zijn bij de leerlingen en ze willen onderzoeken hoe ze beter kunnen inspelen op individuele leerstijlen en -niveaus. Het doel is om een flexibeler en inclusiever onderwijsklimaat te creëren dat de diversiteit in de klas weerspiegelt.
Tijdens de eerste samenkomst van het team worden de rollen verdeeld. Dit doet het team aan de hand van de principes van Sociocratie 3.0. Ze maken gebruik van het patroon rolselectie om ervoor te zorgen dat elk teamlid de kans krijgt om een rol op zich te nemen die past bij zijn, haar of hun kennis of expertise.
Bij deze procedure wordt niet uitgegaan van iemand die zich kandidaat stelt, maar wordt de volledige wijsheid van de groep gebruikt. In het rolselectieproces wordt gewerkt op basis van nominaties en consentbesluitvorming.
Bij rolselectie stelt niemand zich kandidaat, maar wordt de wijsheid van de groep gebruikt.
Artful participation
Vooraleer het team aan de rolselectie kan beginnen, is het belangrijk om een ander krachtig patroon van Sociocratie 3.0 onder de aandacht te brengen. Het gaat om artful participation.
Bij artful participation gaat het erom dat het gedrag van elk teamlid de meest waardevolle bijdrage aan de doeltreffendheid van de samenkomst is. Het is niet alleen een manier om bij te dragen aan de efficiëntie van een vergadering, maar het is ook een uitnodiging om tot zelfreflectie en zelfs persoonlijke groei te komen.
Dit S3.0-patroon vraagt zo bewust en artful mogelijk samen te werken. Is mijn gedrag op dit moment de meest waardevolle bijdrage aan deze samenkomst? Door jezelf of elkaar als leden van het team regelmatig deze vraag te stellen, crëer je bewustzijn over je gedrag in het team.
Stapsgewijs rollen verdelen
Het rolselectieproces gebruikt maximaal de collectieve intelligentie bij het selecteren van mensen.
Om dit proces vlot te laten verlopen, kiest het team een van de leerkrachten als facilitator. Dit kan bij een volgende rolselectie iemand anders zijn.
Stap 1: De rolbeschrijving
Voor elke rol wordt dit stappenplan doorlopen in het team. In de eerste stap wordt beschreven wat de rol juist betekent en hoe die zich verhoudt tot de driver van het onderzoek. Omdat een rol tijdelijk is, spreken de leden van het team ook de termijn voor de rol af.
Daarnaast bepaalt het team de feedbackfrequentie van de rol. Ze kiezen voor een frequentie van 2 maanden en de termijn wordt vastgelegd op 4 maanden. Concreet betekent dit dat elke rolhouder om de 2 maanden feedback krijgt van het team. In dit geval gebeurt dat dus 2 keer. Daarna worden in het team andere teamleden voor de rollen geselecteerd.
Stap 2: Personen voor een rol nomineren
Nadat de rolbeschrijving gebeurd is, schrijft elk teamlid de naam van de persoon op die het meest geschikt is voor de rol. Om elkaar niet te beïnvloeden, gebeurt dit individueel. Enkele teamleden nomineren niemand voor de rol omdat ze vinden dat er in het team niemand geschikt is. Sommigen nomineren zichzelf. Dat is beide toegestaan.
Stap 3: Nominaties kenbaar maken en redenen beluisteren
De genomineerden worden kenbaar gemaakt en de redenering van de teamleden achter de nominatie wordt beluisterd. Hierin schuilt de meerwaarde van rolselectie. Als men rollen zou invullen op basis van vrijwilligers, bestaat de kans dat belangrijke informatie over de beweegredenen van anderen om iemand te nomineren, verloren gaat. Dit proces maakt ruimte in het team voor waardevolle wederzijdse feedback.
Stap 4: Ontbrekende informatie verzamelen
Na de nominatieronde controlleert het team of er informatie ontbreekt. Elk teamlid mag nieuwe informatie met betrekking tot de nominaties inbrengen. Zo wordt onder meer bewaakt dat niemand tegen zijn zin een rol opneemt.
Twee teamleden geven aan dat ze tevreden en dankbaar zijn met de nominatie. Eén teamlid neemt de rol liever niet op. Er weerklinkt veel erkenning voor elkaars nominaties. Ook hierin zien we hoe krachtig het patroon rolselectie is. Het helpt mensen in hun kracht te staan.
Stap 5: Nominaties wijzigen
De nieuwe informatie maakt het mogelijk om de nominaties nog te wijzigen. Het gaat vlot, er is slechts één wijziging nodig. Een teamlid heeft immers aangegeven deze rol liever niet op te nemen.
Stap 6: Iemand voor de rol voorstellen
Nu stelt de facilitator iemand voor de rol voor. Hiervoor baseert hij zich op de nominatie. De facilitator noemt een van de genomineerden voor de rol. Ook had hij ervoor kunnen kiezen om dit door een ander teamlid te laten doen of om de beslissing in een gesprek te laten plaatsvinden.
Stap 7: Bezwaren detecteren
Nu iemand voor de rol voorgesteld is, maakt het team gebruik van consentbesluitvorming. De facilitator vraagt aan het team of er bezwaren zijn. Een bezwaar is een reden waarom dit voorstel niet goed genoeg is om mee aan de slag te gaan of niet veilig genoeg om mee verder te gaan omdat het onderzoek in het gedrang zou kunnen brengen. Om de bezwaren aan te geven, gebruiken de teamleden handgebaren. Lees meer hierover in het artikel over consentbesluitvorming.
Niemand in het team heeft een bezwaar tegen de voorgestelde persoon. Deze rol is alvast ingevuld, op naar de volgende! Omdat het team het proces al een keer doorlopen heeft, gaat het bij de selectie van de volgende rollen nog sneller dan bij de eerste.
Heeft er uiteindelijk toch nog iemand bezwaren tegen het voorstel? Dan heeft de facilitator een aantal mogelijkheden om dit aan te pakken. Zo kan bijvoorbeeld samen met het team het voorstel verbeteren (bv. door de feedbackfrequentie te verkorten), hij kan iemand anders voorstellen of de rolselectie kan opnieuw gebeuren.
Stap 8: Vieren!
Voor elke rol is een persoon geselecteerd. Dat gebeurde bovendien vlot, efficiënt en er was aandacht voor de wijsheid van het team. Dit moet gevierd worden!
De belangrijkste voordelen van rolselectie op een rijtje
Rolselectie:
- maakt ruimte voor waardevolle feedback over elkaar;
- zorgt voor erkenning voor alle genomineerden;
- creëert maximale ondersteuning van degene die geselecteerd wordt;
- maakt het mogelijk dat teamleden zich meer gaan ontplooien en groeien door een rol aan te nemen waarvoor hij/zij anders nooit zou opgestaan zijn;
- bevat een duidelijk afgesproken termijn voor de rol.
Wil je meer weten?
Hieronder kan je enkele links vinden naar externe websites met veel gratis materiaal.
- Rebelwise (NL) geeft uitleg over S3 en hoe dit besluitvorimingsprocessen bevordert. Je vindt er een handige toolkit met materiaal dat je gratis kan downloaden. Verder biedt de organisatie trainingen aan om je kennis te laten maken met S3 of je om S3-vaardigheden verder aan te scherpen.
- Sociocracy30.org (ENG) biedt op de website informatie over de evolutie van sociocratie en hoe deze benadering kan toegepast worden in verschillende contexten. Je vindt er veel materiaal zoals posters over verschillende patronen, een praktische gids, presentaties en illustraties die je kan downloaden. Ze bieden ook een tool die ervoor zorgt dat je het materiaal gewoon kan vertalen voor jouw schoolteam.
- Sociocratisch centrum Nederland (NL/ENG) biedt een talrijk aantal trainingen aan over sociocratie van beginner tot expert. Deze website biedt een schat aan informatie over sociocratie, inclusief bronnen en casestudy's van sociocratische toepassingen in het onderwijs. Je kan er af en toe gratis inschrijven op webinars die jou laten kennismaken met S3.
Wil je lezen over sociocratie 3.0?
- Jef Cumps (NL) legt in zijn boek Sociocratie 3.0 haarfijn uit hoe jij jouw organisatie kan voorbereiden op de toekomst? He is een praktische gids die je laat kennismaken met sociocratie.
Nieuwsgierig geworden? Meld je school hier aan.
Wij werken samen met onderzoekende leerkrachten en schoolleiders. In een onderzoekend team krijg je als leerkracht de kans een schooljaar lang samen met student-leerkrachten en lerarenopleiders een praktijkprobleem aan te pakken. Ook schoolleiders kunnen met ons onderzoekend aan de slag. Goesting gekregen? Samen bouwen we aan jouw school van morgen!
Meld je school aan
Samen onderbouwen we jouw school van morgen
